Veil ze vrij

Kunstenaars achter de tralies

Van 13 tot 27 november 2004 liep in Gent de tentoonstelling ‘Veil ze vrij’. Voor dit initiatief van de Gentse Amnesty groepen doneerden meer dan 50 Vlaamse kunstenaars en creatievelingen een werk. Ronkende namen als Panamarenko, Luc Tuymans en Wim Opbrouck ondersteunden met hun tekeningen de werken van meer dan 25 gedetineerden uit de gevangenissen van Gent en Ruiselede. Samen vragen ze aandacht voor de mensenrechtenschendingen in Latijns-Amerika. De kunstwerken werden op 27 november geveild in de Balzaal van de Gentse Vooruit en brachten maar liefst 10 030 euro in het laatje.

Hans Claus, directeur van de gevangenis De Nieuwe Wandeling in Gent, was meteen enthousiast over dit initiatief. Hij vertelt: “Wellicht fronsen nogal wat mensen de wenkbrauwen omdat de gedetineerden kunstwerken afstaan aan Amnesty om ze te veilen. Dat ze zelf strafrechtelijke feiten hebben gepleegd waaruit weinig respect voor een ander kan afgeleid worden, zou hen vooral tot bescheidenheid moeten inspireren. Maar moeten zij dan zwijgen over mensenrechten? Wij vinden van niet. Zeker in een tijd waarin het bon ton is om een hard oordeel uit te spreken over de andere, waarin vaak stemmen opgaan voor een ongenadige, vaak zinloze bestraffing die louter op vergelding is gericht, zijn krachtige signalen nodig om de fundamenten van de rechtstaat te versterken. Dit initiatief is zo’n signaal.

Wachten op de vrijheid

María P., een van de deelnemers uit De Nieuwe Wandeling, vertelt over haar kunstwerk: “Ik heb gekozen voor een tekening die de vrijheid symboliseert, omdat ieder van ons, waar ook ter wereld, verlangt naar vrijheid. Het is een tekening die ik kreeg toen ik 13 jaar oud was, van iemand die me zeer dierbaar is. Nu, 11 jaar later, maakte ik de tekening zelf opnieuw. En nu pas begrijp ik de betekenis ervan: wachten op de dag dat je je vrijheid terugkrijgt.”

Zoals kunst de vruchten van een beschaving zijn, is de wijze waarop men omgaat met gevangenen een graadmeter van de beschaving. Het is mooi dat dit initiatief beide peilers verenigt.

Ella Van Mechelen geeft les aan de gedetineerden in de gevangenis en coördineerde dit project. “In de gevangenis is creatief bezig zijn een gezonde vorm van rebellie en individualisme”, vertelt ze. “Het is een pleidooi voor het behoud van menselijkheid in een systeem in een systeem dat enkel functioneert op routine. Iets willen leren, of het nu Spaans, gitaar of tekenen is, de discipline opbrengen om je op iets anders te concentreren dan op je proces, je straf of je dwanggedachten, is op zich al een overwinning op het negativisme en de afstomping. Deze veiling ten voordele van Amnesty biedt een aantal gedetineerden de kans om ‘eens iets voor een ander te doen’. Iets ondernemen vanuit de gevangenis, is praktisch onmogelijk. En je kan hier ook niet zomaar met een collectebus rondgaan. Onze tekenaars en keramisten stonden met veel plezier een werk af voor dit goede doel. Temeer omdat ze als geen ander weten wat het betekent om gevangen te zitten.”

Bailamos!

Het slotevenement ‘BAILA!’ – Balzaal Vooruit: Amnesty International en Latijns-Amerika – was het hoogtepunt van dit project. Er waren getuigenissen van mensenrechtenactivisten zoals Ariel Toscano, een erkende politieke vluchteling uit Colombia en Bertha Oliva, voorzitster van de organisatie COFADEH die ijvert voor gerechtigheid voor de familie van de mensen die ‘verdwenen’ tijdens de dictatuur in Honduras. Om 17u gingen de kunstwerken onder de hamer, gevolgd door een exotische maaltijd onder het toeziend oog van Chris Maes.

Van 21u tot 23u presenteerden niemand minder dan Jo Van Damme en Katja Retsin een comedymarathon onder leiding van de 123 Comedy Club. Maar liefst 20 stand-up comedians wijdden hun show aan het thema van de mensenrechten. Nigel Williams was een van hen. Over zijn keuze om dit project te steunen vertelt hij: “Kijk naar de televisie, kijk rond je, lees een degelijke krant. Wie in deze tijd een goedgevulde maag heeft en de vrijheid om te genieten van gezin, vrienden en een vrije mening, heeft de verantwoordelijkheid om deze basisrechten te verdedigen voor alle mensen die er enkel van kunnen dromen. Amnesty zet zich in voor alle mensen in de wereld die verlangen naar deze en alle andere basisrechten. optreden in Gent is mijn manier om deze mensen te steunen. Eigenlijk zou je moeten vragen: ‘Waarom doe je niet meer?’. Die vraag moeten we aan iedereen stellen.”

De avond eindigde met een fuif, op tempo gebracht door een demonstratieles salsa en tango en doorgezet tot in de vroege uurtjes. We kijken al uit naar de projecten van de Gentse groepen in 2005!